اعتماد به نفس( بخش دوم): عوامل موثر در ایجاد اعتماد به نفس

نویسنده: مرضیه وفایی، روان شناس و درمانگر

عوامل موثر در ایجاد اعتماد به نفس

گفتیم اعتماد به نفس باوری است که ما نسبت به توانایی‌ها و قابلیت‌های خود داریم و همچنین گفته شد اگر اعتماد به نفس کمی داریم با تلاش و تمرین می‌توان آن را افزایش داد. در این مقاله سعی داریم ابتدا به عواملی که در شکل‌گیری و یا کاهش اعتماد به نفس نقش دارد اشاره کنیم. پس از آن تمرینی را خواهیم آورد که می‌توانید با به کار بستن آن‌ اعتماد به نفس‌تان را افزایش دهید.

عوامل موثر در اعتماد به نفس

1. پدر و مادر: اگر والدینی داریم که اعتماد به نفس پایینی دارند، احتمال زیاد ما نیز اعتماد به نفس خوبی نخواهیم داشت. از طرفی دیگر روش فرزندپروری و نوع رفتار والدین بر اعتماد به نفس ما اثر می‌گذارد. به عنوان مثال اگر والدین از همان ابتدا به خصوص در پنج سال اول زندگی، طوری با ما رفتار کرده‌اند که ما احساس ارزشمند بودن، توانا و با عرضه بودن کرده‌ایم اعتماد به نفس در ما نهادینه شده است. محبت اصیل و با ثبات والدین نسبت به فرزندان همچنین تشویق به موقع و منظم فرزندان، برای کارهایی که به خوبی انجام دادند از جمله عوامل اصلی در اعتماد به نفس استند.
2. مدرسه و معلمان:  محیط مدرسه و معلمان نقش مهمی در اعتماد به نفس افراد دارند. اطفال از سن خاصی وارد فضای اجتماعی جدیدی می‌شود که قرار است آن‌جا هم یاد بگیرند و هم قابلیت‌ها و توانایی‌هایش را به نمایش بگذارند. اگر محیط مدرسه سالم باشد و معلمان نسبت به محصلین تشویق و توجه مناسب و به موقع داشته باشند، بدون تردید اثر مثبت و مستقیمی بر اعتماد به نفس می‌گذارند. و بالعکس تنبیه، تحقیر، تشویق نامناسب و نادیده گرفته شدن فعالیت‌ها و پیشرفت یک دانش‌آموز اثر منفی بر اعتماد به نفس دارند.
3. موقعیت در جامعه

جایگاه و طبقه اجتماعی، وضعیت رفاهی و اقتصادی ( فقیر یا ثروتمند بودن)، نژاد و قومیت از دیگر عوامل مهمی استند که می‌توانند بر اعتماد به نفس اثر گذار باشند، متاسفانه در جوامعی از جمله جامعۀ ما که افراد به شدت بر اساس این موضوعات (وضعیت مالی، نژاد و قومیت، سطح سواد و …) ارزش‌گذاری می‌شوند. این عامل اثری منفی بر اعتماد به نفس می‌گذارد.

اکنون به سوالاتی که در ادامه می‌آیند پاسخ دهید چون به شما کمک می‌کند تا بعضی از عواملی را که اعتماد به نفس شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند، بشناسید:

1- آیا پدر و مادر شما، شما را همان طور که هستید دوست دارند؟ یا فقط وقتی کار خوبی انجام می‌دادید شما را تشویق می‌کردند؟

2- آیا پدر و مادرتان زمانی که کاری را انجام نمی‌دادید سرزنش‌تان می‌کردند و شما را با دیگران مقایسه می کردند؟

3- آیا پدر و مادرتان برای شما الگوی مناسبی از اعتماد به نفس بودند؟

4- آیا در خانواده مسئولیتی به شما واگذار می‌کردند؟ و یا در تصمیم گیری‌های خانواده خود نقش داشتید؟

5- آیا معلمان، شما را جلوی همکلاسی‌هایتان سرزنش، تحقیر یا تنبیه می‌کردند؟

6- آیا معلمان شما از شیوه مقایسه برای ایجاد انگیزه استفاده می‌کردند؟

7- آیا در جمع دوستانتان به شما بی‌اعتنایی می‌کردند و نقاط ضعف شما را به رخ شما می‌کشیدند یا از حضورتان خوشحال بودند؟

هر چقدر پاسخ‌های «بله» بیشتر داشتید، اعتماد به نفس پایین‌تری دارید. تمرین زیر کمک می‌کند تا در جهت افزایش اعتماد به نفس قدم بردارید.

به مدت یک هفته تا ده روز در مورد خصوصیات خوب خود فکر کنید. قلم و دفترچه یادداشتی بردارید و هر چه به ذهن‌تان می‌آید یادداشت کنید. ویژگی های مثبت شما در این سه بخش چه چیزهایی استند؟

1. ویژگی‌های مثبت شما از نظر قیافه و ظاهر.
2. 2-  ویژگی‌های مثبت شما از نظر صفت و خصوصیت‌های فردی( مثلا مهربان بودن).
3. 3-  ویژگی‌های خوب شما از نظر مهارت‌ها یعنی چه کارهایی را بلد استید (مثلا آشپزی کردن، یا رانندگی).

ممکن است اگر بخواهید در مدت کوتاه این تمرین را انجام دهید چندان موفق نباشید چون شاید اصلا تا به حال در این باره فکر نکرده‌اید. من در کار مشاوره و درمان وقتی این تکلیف را به مراجعین خود می‌دهم دیده‌ام که برخی افراد بسیار از خود غافل استند و نمی‌دانند ویژگی‌های خوب آن‌ها چه استند. به این دلیل که اطرافیان (والدین، دوستان، معلم و…) به ندرت از ویژگی‌های خوب آن‌ها گفته‌اند یا خودشان کمتر به آن فکر کرده‌اند.

این مطلب ادامه دارد…